Choroby jęczmienia ozimego

30.05.2019

Jęczmień ozimy to najdelikatniejsze zboże, które uprawiane jest w naszym kraju na szeroką skalę, dlatego też wymaga precyzyjnej ochrony już od momentu siewu. Warto więc wiedzieć, które choroby jęczmienia ozimego mogą w największym stopniu zagrozić uprawom.

Choroby jęczmienia ozimego – przegląd

Występujące w Polsce coraz cieplejsze okresy jesieni oraz łagodne zimy sprzyjają rozwojowi infekcji powodowanych przez patogeny chorobotwórcze. Do najważniejszych chorób jęczmienia ozimego należą:

• rynchosporioza zbóż;
• rdza jęczmienia;
• mączniak prawdziwy zbóż i traw;
• plamistość siatkowa.

Pierwsze objawy infekcji mogą pojawiać się już w fazie wschodów jęczmienia. Najczęściej choroby jęczmienia ozimego przenoszone są przez ziarno, które zostało wcześniej zainfekowane oraz resztki pożniwne lub niektóre gatunki chwastów. Zainfekowane chorobami zboża zdecydowanie gorzej zimują, co może mieć negatywny wpływ na jakość i końcową wielkość plonów.

Rychnosporioza groźną chorobą jęczmienia

Rynchosporioza zbóż (Rhynchosporium secalis) jest groźną chorobą występującą przede wszystkim na liściach jęczmienia. Choroba na jęczmieniu może pojawiać się już jesienią. Jednak jej objawy widoczne są szczególnie wiosną w postaci owalnych, soczewkowatych plam o długości 1–2 cm, barwy żółtej lub brązowej, które z czasem stają się bladoszare. Porażona rynchosporiozą część liści jest wyraźnie oddzielona ciemną obwódką od zdrowych tkanek.

W warunkach wysokiej wilgotności powietrza i temperatur 10–20°C plamy zwiększają swoją powierzchnię, co może powodować załamywanie się blaszki. To w znacznym stopniu ogranicza powierzchnię asymilacyjną liścia, prowadząc do obumarcia całego liścia.

Szkodliwość choroby polega na zmniejszeniu MTZ oraz przenikaniu patogenu do ziarniaków. Próg ekonomicznej szkodliwości w fazie krzewienia i strzelania w źdźbło wynosi 15–20% powierzchni liści z objawami chorobowymi.

Rdza jęczmienia szczególnie groźna jesienią

Rdza jęczmienia (Puccinia hordei) występuje regularnie we wszystkich rejonach uprawy jęczmienia. Choroba jest szczególnie szkodliwa, gdy jej objawy pojawiają się już jesienią — zmniejsza się wówczas odporność porażonych roślin na przemarzanie.

Do infekcji często dochodzi już przy 2°C. Początkowo na górnej stronie liści pojawiają się owalne skupiska zarodników barwy rdzawobrązowej, które mogą wystąpić również na spodniej stronie liści oraz na pochwach liściowych. Porażone liście żółkną, stają się mniej odporne na niskie temperatury i często zamierają.

Próg szkodliwości: 10–15% liści z objawami porażenia w krzewieniu i 10% źdźbeł w fazie strzelania w źdźbło.

Mączniak prawdziwy zbóż i traw w uprawie jęczmienia

Mączniak prawdziwy zbóż i traw (Blumeria graminis) jest chorobą często spotykaną w jęczmieniu ozimym, pojawiającą się już po wschodach. Objawy widoczne są w postaci białej, a następnie ciemniejącej watowatej grzybni, która prowadzi do żółknięcia i zamierania liści.

Do infekcji dochodzi w szerokim zakresie temperatur – od 5 do 30°C – przy wilgotności 50–100%.

Próg szkodliwości:

• 25–35% roślin z objawami w krzewieniu
• 10% źdźbeł w strzelaniu w źdźbło

Silne porażenie mączniakiem może powodować straty plonu nawet do 35%.

Plamistość siatkowa jęczmienia

Czynniki sprzyjające rozwojowi plamistości siatkowej (Pyrenophora teres):

• porażony materiał siewny,
• zbyt gęsty siew,
• uprawa odmian podatnych,
• zmienne warunki atmosferyczne.

Choroba rozwija się najszybciej przy temperaturach dziennych 18–22°C i nocnych 12–16°C. Objawami są brunatne kreski biegnące wzdłuż i w poprzek liścia, otoczone chlorotyczną obwódką, oraz plamy o barwie brunatnej i owalnym kształcie.

Próg szkodliwości: 15–20% powierzchni liści z objawami. Szkodliwość choroby polega na uszkadzaniu tkanek liści, co osłabia rośliny i pogarsza przezimowanie. Straty plonu mogą sięgać 40%.

Zapobieganie rozwojowi chorób jęczmienia

Rozwój chorób jęczmienia ozimego można ograniczyć, stosując działania profilaktyczne:

• zdrowy materiał siewny,
• odmiany odporne,
• staranne przyoranie resztek pożniwnych,
• wczesny lub optymalny termin siewu,
• zrównoważone nawożenie,
• właściwy płodozmian.

W przypadku chorób wirusowych, których nie zwalczają fungicydy, istotne jest stosowanie odmian odpornych, właściwy termin siewu i zwalczanie mszyc przenoszących wirusy.

Zwalczanie chorób jęczmienia ozimego

Jesienne zabiegi T0 odgrywają ogromną rolę w ograniczaniu chorób, poprawie zimotrwałości i szybszym starcie wegetacji wiosennej. Do tego zabiegu można zastosować Kendo 50 EW, które działa niezależnie od pogody i utrzymuje się w roślinie nawet 6 tygodni. Przy niesprzyjających warunkach jesienią zabieg można wykonać wczesną wiosną, zaraz po rozpoczęciu wegetacji.

Fungicyd o szerokim spektrum

W ochronie jęczmienia ozimego kompleksowe działanie przeciwko najważniejszym chorobom liściowym zapewnia BUSHIDO PAK, łączący produkty Bushi i Kendo 50 EW. Zestaw ten skutecznie chroni skutecznie przed chorobami jęczmienia takimi jak:

• rynchosporiozę zbóż,
• rdze jęczmienia,
• mączniaka prawdziwego,
• plamistość siatkową jęczmienia.

BUSHIDO PAK sprawdza się szczególnie we wczesnych i środkowych zabiegach, zapewniając długi okres działania oraz skuteczną ochronę w szerokim zakresie warunków pogodowych.

Podsumowanie – najważniejsze informacje o ochronie jęczmienia ozimego

Skuteczna ochrona jęczmienia ozimego wymaga połączenia właściwej diagnostyki chorób, świadomego doboru substancji czynnych oraz odpowiedniego momentu wykonania zabiegu. Dlatego poniżej zebraliśmy kluczowe informacje, które pomogą lepiej zrozumieć zagrożenia i zaplanować ochronę plantacji jęczmienia ozimego.

Jak rozpoznać choroby grzybowe w początkowej fazie rozwoju jęczmienia ozimego?

Choroby grzybowe w początkowej fazie wzrostu zbóż często ujawniają się już w fazie wschodów zbóż, zwłaszcza gdy plantacja powstaje na polach, gdzie zalegały resztki pożniwne lub zastosowano zainfekowane ziarno. W takich warunkach pierwsze objawy mogą pojawiać się szybko – zarówno na liściach jęczmienia ozimego, jak i na młodych roślinach w całym okresie jesiennym. Należy pamiętać, że zdrowy start roślin ogranicza późniejszą presję patogenów oraz poprawia ich zimotrwałość.

Które substancje czynne odpowiadają za skuteczną ochronę jęczmienia ozimego?

W zabiegach ochrony jęczmienia ważną rolę pełnią substancje czynne o działaniu układowym i translaminarnym. W zestawie BUSHIDO PAK połączenie piraklostrobiny oraz cyflufenamidu zapewnia długotrwałą ochronę przed patogenami porażającymi liście – takimi jak rynchosporioza zbóż, rdza jęczmienia, mączniak prawdziwy zbóż i traw oraz plamistość siatkowa jęczmienia. Taki dobór substancji pozwala utrzymać prawidłową fotosyntezę i zdrową powierzchnię liści przez najdłuższy możliwy okres.

Dlaczego materiał siewny i warunki pogodowe mają tak duże znaczenie?

Zarówno materiał siewny, jak i ogólne warunki atmosferyczne w dużym stopniu determinują późniejszą presję chorób. W uprawie jęczmienia szczególną uwagę warto zwrócić na:

• termin siewu,
• jakość ziarna do siewu,
• obecność samosiewów zbóż,
• przebieg pogody wczesną jesienią.

To elementy, które mogą znacząco wpłynąć na poziom ryzyka chorób liściowych na plantacji jęczmienia ozimego.

Jakie objawy chorób wymagają natychmiastowej interwencji?

Choroby jęczmienia ozimego mogą przejawiać się poprzez plamienia, nekrozy, brązowienie i gnicie podstawy źdźbła, żółte przebarwienia, karłowacenie oraz obumieranie tkanek. Jeżeli na roślinach pojawiają się pierwsze objawy rynchosporiozy lub rdzy – takie jak rdzawobrązowe owalne skupiska na liściach czy zmiany barwne otoczone chlorotyczną obwódką – warto rozważyć zabieg fungicydowy.

Silne porażenie mączniakiem prawdziwym może szybko objąć całą powierzchnię liścia, prowadząc do utraty wigoru rośliny. Interwencja jest kluczowa, zwłaszcza gdy pojawią się objawy na górnej stronie liścia lub w początkowej fazie rozwoju choroby.

W jaki sposób zabiegi fungicydowe chronią liście jęczmienia ozimego?

O sukcesie ochrony jęczmienia decyduje nie tylko wybór preparatu, ale również wykonanie zabiegu w odpowiednim terminie.

Zestaw BUSHIDO PAK – oparty na dwóch uzupełniających się substancjach. Dlatego pozwala on utrzymać zdrowe tkanki liści w okresie, gdy rośliny są najbardziej narażone na infekcje.

Długie działanie i odporność na zmienne warunki pozwalają skutecznie chronić rośliny nawet przy niskie temperatury lub wtedy, gdy choroby pojawią się nagle i wymagają natychmiastowej interwencji.

Jak zaplanować ochronę, aby uzyskać stabilne plony jęczmienia ozimego?

Odpowiednio dobrane preparaty przeznaczone do ochrony przed chorobami liściowymi pozwalają ograniczyć presję patogenów w całym okresie wegetacji. Preparaty fungicydowe należy dobierać w oparciu o faktyczną presję chorób występujących na plantacji.

W praktyce oznacza to stosowanie rozwiązań o wysokiej skuteczności na najważniejsze choroby jęczmienia ozimego – zwłaszcza przy dużym nasileniu rynchosporiozy, rdzy czy plamistości siatkowej.

Zastosowanie BUSHIDO PAK sprzyja utrzymaniu zdrowych roślin i wspiera efektywność produkcji w naszym kraju, nawet przy wyzwaniach przynoszonych przez łagodne zimy. Utrzymanie roślin w dobrej kondycji przez cały okres wegetacji jest podstawą uzyskania wysokich plonów jęczmienia ozimego, a wiosenny zabieg oczyszczający po okresie zimowym przynosi korzyści zarówno jęczmieniowi ozimemu, jak i pszenicy ozimej.