Jak skutecznie zwalczać szkodniki buraka cukrowego?

13.10.2025

Burak cukrowy to roślina o wysokim potencjale plonowania, ale też wymagająca pod względem ochrony. Długi okres wegetacji sprzyja rozwojowi wielu gatunków owadów i roztoczy, które mogą znacząco obniżyć plon korzeni oraz zawartość cukru. Szkodniki buraka cukrowego atakują zarówno wschody, jak i starsze rośliny, dlatego szybka diagnoza i właściwy dobór środka ochrony mają kluczowe znaczenie.

Jakie szkodniki atakują buraki cukrowe?

W uprawach buraka cukrowego pojawia się wiele gatunków owadów i roztoczy, ale największe zagrożenie stanowią te, które powodują trwałe uszkodzenia liści i osłabienie fotosyntezy. Do tej grupy należą skośnik buraczak, szroniec zajączek oraz przędziorek chmielowiec.

Skośnik buraczak (Scrobipalpa ocellatella) występuje regularnie w większości rejonów uprawy buraka w Polsce. Larwy żerują na liściach, uszkadzając blaszki i pozostawiając charakterystyczne miny.

Szroniec zajączek (Chaetocnema tibialis) pojawia się wiosną, a jego żerowanie prowadzi do postrzępienia liści i zahamowania wzrostu młodych roślin.

Z kolei przędziorek chmielowiec (Tetranychus urticae) to roztocz, który przy sprzyjających warunkach (ciepło, sucho) potrafi bardzo szybko się namnażać i powodować żółknięcie, a następnie zasychanie liści.

Oprócz wymienionych realnym zagrożeniem dla plantacji są również pchełka burakowa (Chaetocnema concinna), uszkadzająca liścienie i młode liście, mszyca burakowa(Aphis fabae) – główny wektor wirusa żółtaczki buraka, oraz rolnice (Agrotis spp.), których gąsienice podgryzają szyjkę korzeniową i młode rośliny, prowadząc do ich więdnięcia i zamierania. Niebagatelne szkody gospodarcze mogą powodować także drutowce (Agriotes spp.) czy szarek komośnik (Bothynoderes punctiventris). 

Wszystkie te szkodniki buraków cukrowych mogą w krótkim czasie doprowadzić do spadku plonu o kilka ton z hektara, dlatego stały monitoring i szybka reakcja mają kluczowe znaczenie w ochronie plantacji.

Jakie są objawy żerowania skośnika buraczaka?

Pierwszym sygnałem obecności skośnika buraczaka są nieregularne plamy i dziury na liściach. Larwy drążą korytarze w blaszkach liściowych, a po wylęgu żerują także na powierzchni, zeskrobując tkanki i zostawiając cienką błonkę naskórka. Przy silnym nasileniu żerowania rośliny tracą zdolność do prawidłowej fotosyntezy, a liście zasychają.

W okresach ciepłych i suchych skośnik może rozwijać kilka pokoleń w sezonie, dlatego obserwacje plantacji powinny być prowadzone systematycznie od końca maja do sierpnia.

Jak można monitorować występowanie skośnika buraczaka?

Najprostszym sposobem jest regularna lustracja roślin i ocena uszkodzeń liści na plantacjach buraka cukrowego. W praktyce coraz częściej stosuje się pułapki feromonowe, które pozwalają ocenić moment nalotu motyli i ustalić optymalny termin zabiegu. Monitoring powinien być prowadzony co najmniej raz w tygodniu, szczególnie w rejonach, gdzie skośnik buraczak występował w poprzednich latach.

Wczesne wykrycie obecności larw lub jaj pozwala na zastosowanie skutecznego zabiegu, zanim szkodnik wyrządzi znaczące straty w plonie.

Zwalczanie – co na skośnika buraczaka zastosować?

Skośnika buraczaka najskuteczniej zwalcza Inazuma 130 WG, insektycyd łączący dwa mechanizmy działania – kontaktowy i żołądkowy. Dzięki temu szybko eliminuje larwy żerujące na liściach i ogranicza rozwój kolejnych pokoleń szkodnika.

Zawartość dwóch substancji czynnych (acetamipryd i lambda-cyhalotryna) zapewnia szerokie spektrum skuteczności oraz natychmiastowy efekt po zabiegu. Oprysk insektycydem Inazuma 130 WG na buraki najlepiej wykonać w godzinach wieczornych, gdy larwy są najbardziej aktywne i przebywają na powierzchni liści.

Jak rozpoznać i zwalczać szrońca zajączka w burakach cukrowych?

Szroniec zajączek to drobny chrząszcz o metalicznym połysku, który pojawia się już wiosną, tuż po wschodach buraka. Dorosłe osobniki wygryzają w liściach drobne otworki, a przy masowym wystąpieniu mogą całkowicie zniszczyć liście.

Do skutecznego zwalczania tego szkodnika zalecany jest Mospilan 20 SP, insektycyd o działaniu systemicznym, który zwalcza zarówno dorosłe osobniki, jak i larwy. Aktywny składnik (acetamipryd) przenika do tkanek rośliny, co zapewnia dłuższe działanie i ochronę nowych przyrostów. Oprysk preparatem Mospilan 20 SP na buraki wykonuje się po zauważeniu pierwszych objawów żerowania, najlepiej przy osiągnięciu progów szkodliwości.

Czy przędziorek chmielowiec stanowi zagrożenie dla buraka cukrowego?

Tak. Przędziorek chmielowiec, choć częściej spotykany na warzywach i roślinach sadowniczych, coraz częściej pojawia się również w uprawach buraka cukrowego. Wysoka temperatura i brak opadów sprzyjają jego rozwojowi.

Do ograniczania populacji roztoczy można stosować Ortus 05 SC, akarycyd o działaniu kontaktowym, skutecznie niszczący larwy i osobniki dorosłe przędziorka. Ze względu na odmienny mechanizm działania stanowi dobre uzupełnienie programów ochrony, opartych głównie na insektycydach. Zabieg preparatem Ortus 05 SC na buraki zaleca się wykonywać w okresach suchej i ciepłej pogody, gdy szkodnik intensywnie się rozmnaża.

Czym pryskać buraki cukrowe na szkodniki?

W ochronie buraka cukrowego kluczowe jest dopasowanie środka do konkretnego szkodnika i terminu jego występowania. Poniższe zestawienie przedstawia rekomendowane preparaty w odniesieniu do faz rozwojowych roślin:

Jak zapobiegać występowaniu szkodników buraka cukrowego?

Ochrona chemiczna jest skuteczna, ale najlepsze efekty daje połączenie jej z działaniami profilaktycznymi:

• Płodozmian – unikanie uprawy buraka po sobie lub po roślinach żywicielskich szkodników.
• Uprawa pożniwna – niszczenie resztek roślinnych ogranicza miejsca zimowania larw.
• Monitoring i terminowe zabiegi – szybka reakcja pozwala na redukcję populacji zanim wyrządzi straty.
• Równomierne wschody i właściwa agrotechnika – rośliny silne i dobrze odżywione są mniej podatne na uszkodzenia.

Dzięki połączeniu zabiegów agrotechnicznych i odpowiednich insektycydów możliwe jest utrzymanie plantacji w dobrej kondycji przez cały sezon.

Podsumowanie – szkodniki buraka cukrowego

W ochronie buraka cukrowego przed szkodnikami liczy się szybka diagnoza i dobór właściwego środka.

• Skośnik buraczak – skutecznie zwalczany przez Inazuma 130 WG.
• Szroniec zajączek – kontrolowany przez Mospilan 20 SP.
• Przędziorek chmielowiec – ograniczany dzięki Ortus 05 SC.

Nie możemy także ignorować obecności na plantacjach buraka cukrowego tak istotnych szkodników jak choćby szarek komośnik, mszyca burakowa, pchełka burakowa czy rolnice. Ich obecność stanowi realne zagrożenie dla plonu i wymaga stałej obserwacji oraz właściwej profilaktyki agrotechnicznej, choć finalnie oczywiście kluczowe jest zwalczanie szkodników przy użyciu odpowiednich preparatów.

Regularne monitorowanie i zabiegi wykonane w odpowiednim momencie pozwalają utrzymać zdrowe plantacje. To najpewniejsza droga, by ograniczyć szkodniki buraka cukrowego, które żerują na roślinach i uzyskać wysoki plon.

Warto wiedzieć o ochronie buraka cukrowego

W ostatnich latach na wielu plantacjach buraka cukrowego obserwuje się coraz większe zróżnicowanie presji szkodników. Oprócz skośnika i szrońca coraz częściej pojawia się szarek komośnik, którego larwy żerują w korzeniach i powodują poważne uszkodzenia roślin. W latach silnego wystąpienia szarka komośnika straty plonu mogą sięgać 30–50%, co przekłada się na istotne obniżenie plonu cukru z hektara.

Nie można też zapominać o takich zagrożeniach jak mątwik burakowy czy rolnice, które w sprzyjających warunkach (ciepła i sucha pogoda, lekkie gleby) powodują szkody w siewkach i młodych roślinach. W rejonach, gdzie notuje się obecność mątwika, zaleca się płodozmian co najmniej 4 lata, aby ograniczyć jego liczebność.

Do typowych wiosennych szkodników należą także mszyce i chrząszcze żerujące na liściach i ogonkach liściowych. Ich obecność może ułatwiać infekcje chorobowe i przyczyniać się do obniżenia zawartości cukru w korzeniach.

W ochronie i zwalczaniu szkodników buraka cukrowego ważne jest nie tylko stosowanie odpowiednich preparatów, ale także obserwacja uprawy, kontrola gleby i utrzymywanie optymalnych warunków dla wzrostu roślin. Kompleksowe podejście pozwala skutecznie ograniczyć szkodnika i utrzymać wysoką jakość plonu.