Natychmiastowy efekt zwalczania stonki ziemniaczanej – jak oceniać skuteczność zabiegu?

12.06.2023

Dr inż. Joanna Klepacz-Baniak
Stonka ziemniaczana to najgroźniejszy szkodnik w uprawie ziemniaka. Jest gatunkiem bardzo plastycznym i łatwo przystosowującym się do zmian klimatyczno-środowiskowych. Niekontrolowana szybko rozprzestrzenia się na plantacji, prowadząc nawet do gołożerów. Skutecznym sposobem eliminacji stonki jest oprysk owadobójczy na ziemniaki, a najskuteczniejszy insektycyd na stonkę, to taki którego użycie przynosi natychmiastowy i długotrwały efekt.

Zatrzymać żerowanie

Stonka ziemniaczana jest owadem, który bardzo łatwo adaptuje się do warunków pogodowych i środowiskowych. Zmiany klimatyczne, a szczególnie wzrost temperatury, sprzyjają jej intensywnemu rozmnażaniu się i powiększaniu populacji¹.

O bardzo wysokiej szkodliwości stonki świadczy fakt, że liczebność populacji tego owada na większości plantacji znacznie przekracza próg szkodliwości. Żerowanie szkodnika przy równoczesnym wystąpieniu zarazy ziemniaka doprowadzić może do całkowitego zniszczenia roślin².

Gdy na plantacji pojawiają się chrząszcze i larwy w różnych stadiach rozwojowych, to uszkodzenia na roślinach powstałe wskutek ich żerowania powiększają się błyskawicznie. W takiej sytuacji tylko szybkie powstrzymanie strat i zwalczanie szkodnika lub ograniczenie jego liczebności do poziomu nieszkodliwego jest szansą na uratowanie plonu.

Należy jednak mieć świadomość, że aktualnie stonka stanowi tak duże zagrożenie, że zabiegi powinny być wykonywane w blokach zabiegowych.

Insektycyd na stonkę – trafny wybór

Jedynie oprysk owadobójczy na ziemniaki jest w stanie zahamować żerowanie stonki. Insektycydy na ziemniaki różnią się mechanizmem działania. Najbardziej trafnym wyborem będzie środek, który:

• zadziała natychmiastowo na żerujące w danym momencie stadia rozwojowe stonki ziemniaczanej,
• działał będzie długotrwale w roślinie, powodując śmierć kolejnych osobników: larwy wylęgające się z jaj, chrząszcze po przepoczwarzeniu, czy nalatujące na plantację.

Dzięki wielu mechanizmom działania w roślinie i na szkodniki Mospilan 20 SP doskonale wpisuje się w te założenia.

Mechanizm działania na szkodniki w ziemniakach

Mospilan 20 SP to insektycyd na stonkę wykazujący działanie kontaktowe i żołądkowe. Do hemolimfy przedostaje się przez skórę, przewód pokarmowy i układ oddechowy – stamtąd z kolei przenika do układu nerwowego.

Neuroaktywne oddziaływanie Mospilanu 20 SP polega na zablokowaniu synaps nerwowych. Substancja czynna tego insektycydu jest antagonistą acetylocholiny – zastępuje ją w receptorach, aktywując je³. Oddziałuje na nerwy mięśniowe i ośrodkowy układ nerwowy szkodników⁴. Powoduje zaburzenia lokomotoryczne i upośledza prawidłowe poruszanie się, wywołuje drgawki, konwulsje, paraliż, a w konsekwencji śmierć szkodników.

Insektycyd na stonkę – natychmiastowy efekt

Oprysk na szkodniki w ziemniakach przy użyciu insektycydu Mospilan 20 SP (w dawce 0,12 kg/ha) sprawia, że osobniki stonki ziemniaczanej natychmiast przestają żerować i nie powodują już strat w plonie.

Mogą być jeszcze aktywne, wykazując już tylko nieskoordynowane ruchy ciała. Jednak co kluczowe, nie pobierają pokarmu i tym samym nie uszkadzają roślin. Śmierć larw i chrząszczy następuje po kilku godzinach.

Po tym czasie należy dokonywać oceny skuteczności insektycydu. Działanie Mospilanu 20 SP na szkodniki rozpoczyna się więc natychmiast po wykonaniu zabiegu, a ostateczny efekt obserwować można po kilku godzinach.

Termin i pora zabiegu insektycydowego w ziemniakach

Najważniejszy, poza samym środkiem, czynnik, który pozwala na skuteczne zwalczanie stonki to termin zabiegu. Nie możemy dopuścić do sytuacji, kiedy na roślinie będą obecne wszystkie stadia rozwojowe szkodnika. Zabieg należy wykonać z chwilą zauważenia pierwszych osobników na plantacji.

Dodatkowo należy zwrócić uwagę na bardzo wysokie temperatury, które w łanie często utrzymują się do późnych godzin wieczornych. Aby zapewnić maksymalną skuteczność zabiegu w takich warunkach, wykonujemy go w nocy lub bardzo wcześnie rano.

___
¹⁾Erlichowski T., 2017: Historia stonki ziemniaczanej w Polsce – od imperialistycznego dywersanta do pospolitego owada. Ziemniak Polski 3: 36–42.
²⁾Pruszyński S. i in., 2003. Strategia chemicznego zwalczania stonki ziemniaczanej (Leptinotarsa decemlineata Say) w Polsce. Instytut Ochrony Roślin –PIB, Poznań.
³⁾Michel M., 2020: Neonikotynoidy – insektycydy systemiczne w ochronie roślin. Progress in Plant Protection 60(1): 41–48.
⁴⁾Tomizawa M. i in., 2005: Neonicotinoid insecticide toxicology: mechanisms of selective action. Annu. Rev. Pharmacol. Toxicol. 45: 247–268.